Lapidaria wileńskie, cz. II – od kuchni

Kuchnia litewska? Pierwsze skojarzenia: chłodnik, cepeliny, kindziuk i dziugas

Wizyta w Wilnie pokazała, że moje skojarzenia okazały się słuszne, można je co najwyżej uzupełnić o kilka innych elementów.

TARG
Wizyta na targu to żelazny punkt każdej wycieczki. Tak się złożyło, że nasz hostel mieścił się niedaleko głównej hali targowej miasta, więc odwiedziliśmy i to miejsce. Niestety nie zawsze wystarcza mi śmiałości, by wyciągnąć aparat i fotografować to, co bym chciała, najpiękniejsze kadry mam więc tylko w głowie. Otulone chustami, pomarszczone babulinki sprzedające przed halą bukiety konwalii i niezapominajek, pomarszczone dłonie podające wieńce z czosnku, pachnące pęki kopru porozstawiane na prowizorycznych szafkach z kartonowych pudeł, stary obdrapany rower wyładowany pakunkami?
Po wejściu do hali targowej zaskoczyła mnie jej monotematyczność. Nabiał, mięso i wędliny, nabiał, mięso i wędliny, kilka stanowisk warzywnych i kilka stolików z pieczywem. Za ladą starsze panie w koronkowych opaskach i błękitnych fartuchach (“podomkach”:). Wśród mięsnych specjałów można dostać oczywiście kindziuk w każdym kształcie, wędzone polędwice i przeróżne kiełbasy (np. zachwalaną przez sprzedawczynie jałowcową). Wyszliśmy, jak większość turystów odwiedzających ten przybytek, z kawałkiem intensywnego w smaku, ciężkiego do zgryzienia, słonego (i pysznego) kindziuka…
twaróg z kwaśnego mleka: z kminkiem, z przyprawami (pośrodku słodki cynamonowy)
słodki twaróg: z makiem, z rodzynkami

SERY 

 ? i dwoma kawałkami sera. Wybrałam ten z kminkiem i z rodzynkami. Stanowiska z nabiałem zachwyciły mnie swoim bogactwem: gęsta, tłusta śmietana, jogurty i dziesiątki serów. Królował twaróg, który występuje tu pod dwiema postaciami, bo wyrabia się go z ukwaszonego i słodkiego mleka. Ten ze słodkiego konsystencją i delikatnością kojarzył mi się nieco z ricottą, ale pierwsza myśl, która pojawiła się po jego spróbowaniu, to że przypomina ser robiony przez mamcię (słodkawy, delikatny, z odciśniętym wzorem sitka, w którym się odsączał). Na targu można było kupić go w czystej wersji bez dodatków, ale i np. z rodzynkami, makiem czy cynamonem. Intensywniejszy w smaku twaróg z mleka kwaszonego, występował w wersji bez dodatków, ale i z kminkiem czy obtoczony w mieszance przypraw. 
W ladach chłodniczych były i sery żółte, pojawiał się też dziugas. Ten ostatni bez problemu można dostać w Gdańsku za niewygórowaną cenę ? świetnie zastępuje parmezan w codziennej kuchni.
chleb litewski
CHLEBY 
Kiedy już minęliśmy wędliny, nabiał i kilka stoisk warzywnych, trafiliśmy na stoisko chlebowe, na którym leżały bochny ciemnego chleba litewskiego. Pachnące miodem, słodkawe, lekko kwaśne, o zwartej, ale nie za ciężkiej strukturze – aż prosiły się by je kupić (co też uczyniliśmy).
NAPOJE 
W supermarketach uważnie śledziłam każdą półkę w poszukiwaniu ciekawostek, które u nas nie występują albo nie są aż tak popularne. Pierwsze, co zauważyłam, to bogactwo cydru – trunku, którego pożądam, poszukuję i który uwielbiam! Klasyczny jabłkowy, ale i winogronowy, gruszkowy, truskawkowy czy śliwkowy ? jego smaków było wiele, każdy kusił.

Równą popularnością co cydr, cieszył się w litewskich marketach kwas chlebowy. Lekko gazowany napój o kwaskowatym posmaku razowego chleba, z nutą piernika, karmelu i kawy – tak opisałabym ten napój, który doskonale gasił pragnienie w gorący dzień. 

I jeszcze słówko o kawie, jako że jestem wyczulona na ten napój. O ile w Berlinie i Pradze nieczęsto udawało mi się trafić na dobrą filiżankę (a raczej papierowy kubek) tego napoju, tak na Litwie nacięłam się tylko raz. Pozostałe kawy były bez zarzutu, a wierzcie mi, że spróbowałam ich wiele (piłam ok. 3-4 kaw dziennie). 

JEDZENIE W TERENIE 
Żądni posmakowania Prawdziwej Kuchni Litewskiej, daliśmy się wprowadzić na minę i odwiedziliśmy położoną w centrum miasta restaurację z Prawdziwą Kuchnią Litewską. W rezultacie otrzymaliśmy chłodnik w naczyniu wielkości naparstka i twarde jak kamień cepeliny, po których przekrojeniu wytoczyła się ze środka równie twarda kula mięsa. Nabitych w butelkę było o wiele więcej, dokoła stukały sztućce, dźwięczały różne języki, a kelnerki uwijały się jak w ukropie.

Następnego dnia udaliśmy się do jadłodajni znajdującej się vis a vis targu, gdzie w południe przy kuflach piwa i parujących cepelinach siedzieli swojacy. Znów poszedł w ruch chłodnik (z młodymi ziemniaczkami i koperkiem), nie omieszkaliśmy też spróbować cepelinów. I to był strzał w dziesiątkę! Nasze cepelinai rozpływały się w ustach, miały miękkie ciasto i mocno czosnkowe nadzienie z miękkiego mięsa. To wszystko okraszone było tłustym kawałkami słoniny i – jakby tego szczęścia było mało – łychą gęstej śmietany. A do tego miało o 1/3 niższą cenę aniżeli restauracyjne specjały-niewypały. 

od góry: czeburiek, cydr, kibin

CHŁODNIK 

Wrócę jeszcze na chwilkę do chłodnika, który pojawiał się w każdym knajpianym menu (‘cold beetroot soup’). Lektura jednej z restauracyjnych kart wywołała uśmiech na naszych twarzach, a to za sprawy dobrej rady, jaką restaurator w trosce o nieświadomych klientów umieścił obok chłodnika: “Sugerujemy nie łączyć z piwem”. 

TRADITIONAL POTATOE PANCAKES 

Studiowanie menu  przyniosło jeszcze jedno spostrzeżenie – Litwini lubią placki ziemniaczane. Nie takie małe placuszki podawane na słono lub słodko (choć i takie się zdarzały), nie wielkie placki “cygańskie” z gulaszem, ale duże placki z nadzieniem “wyjętym” z cepelinów. Nadzienie było mięsne, czosnkowe. Potrawa nazwana została ‘tradicional potatoe pancake”, nie wiem, jak brzmiało to po litewsku (może ktoś wie?). Grunt, że bardzo nam smakowało, a z jasnym pszenicznym piwem stanowiło parę idealną!   

KIBINI I INNI 

W litewskich piekarniach znaleźć można wszechobecne croissanty, amerykańskie donaty, drożdżówki z kruszonką, pizzerinki (albo coś na ich kształt), bagietki, ale i niespotykane u nas w kraju czeburieki. Tomasz wsunął jednego i był zadowolony. 

Gdzieś obok czeburieków mamy inny rodzaj pierogów ? kibiny (kibini). Kibiny to pieczone pierogi, tradycyjnie z nadzieniem z baraniny, czosnku, cebuli i papryki. Przywieźli je na Litwę Karaimowie. Czytałam o tym specjale przed wizytą w Wilnie, jednak w stolicy Litwy nigdzie ich nie znalazłam.

Kibini znalazły mnie w Trokach, gdzie już po kilku minutach trafiliśmy na kobiety handlujące gorącymi pierogami, lepionymi na świeżo tuż przed przyjściem pod zamek w Trokach. Ciasto smakowało mi jak kruchodrożdżowe, zaś nadzienie zawierało wieprzowinę i/albo wołowinę, a także lekko wytopione skwarki ze słoniny, a czasem i ryżu ? ten ostatni pewnie ze względów ekonomicznych. Najmilszy etap jedzenia kibini to sama końcówka, kiedy robi się ostatni kęs ciasta z sokami, które wydzieliły się z nadzienia i zostały na dnie kibini. Jedna ze sprzedawczyń powiedziała mi, że lepi kibini od trzydziestu lat i niemal przez cały ten czas przychodzi handlować nimi pod zamek, a jej pierogi cieszą się niezmienną popularnością. Nie kłamała: kiedy wracaliśmy z zamku, kobiety już nie było, a cala przenośna lodówka kibini zniknęła w czeluściach żołądków turystów. 

/Jeśli ktoś z Was ma sprawdzony przepis na kibini, z przyjemnością go przygarnę!/

od góry: twarogi litewskie, kindziuk, kwas chlebowy, chleb litewski

PIKNIK POŻEGNALNY 

Naszą kulinarną podróż zakończyliśmy piknikiem na brzegu jeziora, który zrobiliśmy tuż po przekroczeniu granicy. Piknik w ?romantycznych? okolicznościach: na macie termoizolacyjnej znalazły się pokrojone nierówno scyzorykiem plastry kindziuka, koślawe ogórki małosolne, chleb litewski i dwa rodzaje twarogu. Do picia ? dla mnie, nie dla kierowcy ? był kwas chlebowy.

Nie można było lepiej zakończyć tej wyprawy! A właściwie? Można było, śniadaniem litewskim zaraz po powrocie do domu. Z twarogiem, chlebem litewskim i kawałkami kiełbasy.

śniadanie ‘litewskie’ po powrocie z wyprawy

53 komentarze

  • 12 lat temu

    Piękna podróż…

  • 12 lat temu

    Cudnie się czyta i ogląda:)

  • 12 lat temu

    Pięknie to pokazałaś i ciekawie opisałaś, może i ja kiedyś tam trafię

  • 12 lat temu

    Truskawka, nawet nie wiesz jak Ci zazdroszczę tego wyjazdu! Wilno to moje marzenie od dawna!

    Smakowite zdjęcia jak zawsze!

    buziak

  • 12 lat temu

    chciałabym przeżyć taką kulinarną podróż:)

  • 12 lat temu

    cudowna podróż, zdjęcia genialne.. dziękuję

  • 12 lat temu

    Aniu, tak bardzo się cieszę:) Napisz mi proszę w jakiej knajpie tak Was potraktowali cepelinami? Čili kaimas? Forto dvaras? Ściskam!!!

    • 12 lat temu

      Aprilwife, nie pamiętam nazwy tej knajpy, mam wrażenie, że to była jakaś sieciówka. Mieścila się niedaleko fastfoodu Heezburger (czy jakoś tak), vis a vis 'pasażu' z ogródkami piwnymi. Miała wystrój z ciemnego drewna, na dole chyba był pub, a po knajpie uwijały się kelnerki w ludowych strojach.

  • 12 lat temu

    Piękna relacja 🙂 Jakbym znów tam była 🙂
    Nie pogonili Was w hali targowej jak robiliście zdjęcia? Na nas jedna pani zaczęła bardzo krzyczeć 😉

    Te nadziewane bliny to Žemaiči? blynai, czyli bliny żmudzkie, faktycznie bardzo smaczne. Następnym razem muszę koniecznie sprawdzić tę knajpkę naprzeciwko targu, może jakiś dokładniejszy namiar dałoby się określić?

    A batoników twarogowych nie próbowaliście? Strasznie mi do nich tęskno 😉

    Pozdrawiam 🙂

    PS. Przepis na kibiny tu: http://www.cincin.cc/index.php?showtopic=22471 prosto od niezastąpionej Elki z Wilna 🙂

    • 12 lat temu

      Dziuuniu, dzięki wielkie za link! To jest prawdziwy skarb 🙂 Może skuszę się na kibiny w domu 🙂 No i za nazwę blinów żmudzkich!

      Knajpa przy targu – nie znam ulicy – mieści się dokłądnie vis a vis otwartej hali targowej, gdzie handlowano kwiatami, gdzie staly te babcie z plonami z własnych ogródków. W zasadzie są tam 2 bary/jadłodajnie, jedna na rogu, druga zaraz obok. Bylismy w tej drugiej.

      Kurczę, popełniłam błąd, że przed wyjazdem do WIlna nie podpytałam Was, czego spróbować – nie wiedzialam o batonikach twarogowych, nie zwrócilm na nie uwagi w sklepie… A szkoda.

      A na targu robiłam zdjęcia z ręki, bez afiszownia się z aparatem, tylko te zdjecia z lad robiłam już za zgodą pani sprzedającej 🙂 Mam zawsze opory z takim 'wchodzeniem' w czyjś świat z aparatem…

      Dzięki raz jeszcze za porcję ciekawych informacji.

  • 12 lat temu

    Świetne – szczególnie te twarogi:) Muszę wyruszyć kiedyś szlakiem rodzinnych korzeni:) mmm a u mnie o Krakowie relacja – zapraszam. http://mowia-weki.blogspot.com/search?q=Krak%C3%B3w

  • 12 lat temu

    Smakowita podróż… 🙂
    Panie z koronkami na głowie przyjęłam sentymentalnie. 🙂 Pamiętam jeszcze czasy, gdy w naszych sklepach podobny "image" prezentowały ekspedientki… 🙂

  • 12 lat temu

    wspaniała recenzja 🙂 nigdy nie byłam na Litwie. Po Twojej relacji chętnie bym się i tam wybrała 🙂 jest tyle miejsc i smaków d poznania, prawda? pozdrawiam!

  • 12 lat temu

    Też jestem miłośniczką cydru, a że w czasach licealnych na Litwę miałam rzut kamieniem, robiłam ze znajomymi autostopowe wycieczki tylko po alkohol 😉

    W Gdańsku cydr, taki jak na Litwie (chyba Kiss) widziałam w Piotrze i Pawle na Przymorzu, ale cena już tak nie zachęcała – chyba 7zł za puszkę.

    • 12 lat temu

      Sun Cider gruszkowy kupiłam ostatnio albo w Leclercu na Przymorzu, albo w Tesco na Chełmie (oj ta skleroza ;)) za niecałe 5 zł za puszkę.

    • 12 lat temu

      Już na Facebooku zostałam uświadomiona, że cydr bez większych problemów mogę znaleźć w Pl, właśnie Kiss… 🙂 A przywoziłam go z Litwy jako rarytas!

  • 12 lat temu

    Fantastyczna relacja. Litwa jest na mojej liscie do odwiedzenia, takze ze wzgledu na jedzenie. 🙂

  • 12 lat temu

    szkoda, ze nie trafiłam do tej hali, byłam za to na targu warzywnym.
    uwielbiam tamtejsze chleby i nabiał.
    piękna relacja

  • 12 lat temu

    Bardzo przyjemna przygoda, jak zwykle:)
    Rzuciłbym się na twarogi. Podobają mi się połączenia serów z cynamonem, makiem, rodzynkami. W Polsce tylko gotowe twarożki w kubeczkach/opakowaniach można takie spotkać.
    Byłem raz u Tili na spotkaniu z blogerkami – robiliśmy pierogi podobne do kibinów (pieczone, w farszu mięso ale z tego co pamiętam tam była też kasza i mięta). Myślę, że świetnie pasowałyby do cydru z obrazka.
    Ogórki wyglądają świetnie!

    • 12 lat temu

      Właśnie, Mich, nie wiem, czemu Polska nie inwestuje w to, co ma dobre – przecież też jesteśmy twarogową potęgą, możnaby szaleć, a kończy się na puełeczku z twarogiem o terminie przydatności x miesięcy…

  • 12 lat temu

    Uwielbiam opisywane przez Ciebie historie. A ta o litewskich klimatach podoba mi się szczególnie 🙂 Kiedy czytałam o kindziuku, serach, kwasie chlebowym, o targowisku i klimacie litewskiego miasta, nie mogłam nie przypomnieć sobie swojej pierwszej i, jak do tej pory, jedynej podróży do Wilna. A miałam wtedy niecałe 9 lat… Wszystko pamiętam jak przez mgłę, ale są to wciąż piękne wspomnienia 🙂
    Może jeszcze uda mi się tam wrócić…
    Pozdrawiam 🙂

  • 12 lat temu

    slinka cieknie przy czytaniu 🙂 narobilas smaka

  • Anonimowy
    12 lat temu

    Czy przepis na "ser robiony przez mamcię" już się pojawił na truskawkach? Jeśli nie, to czy jest szansa, że kiedykolwiek się pojawi?
    Parmezan można też zastąpić polskim bursztynem, puryści pewnie by się oburzali, ale mi różnica w smaku nawet się podoba. Słoiczek z rzodkiewkowym pesto własnie z bursztynem zamiast parmezanu stoi w mojej lodówce, czeka na razowe spaghetti.
    A co do fotografowania – mi też zawsze brakuje odwagi. Dużo jej ma za to Ula z http://adamantwanderer.blogspot.com/ Nie wiem, czy czytałaś? Zdjęcia z ostatniej wyprawy są niesamowite; są też baby w chustach 😉 http://4.bp.blogspot.com/-TowCllVmT2Q/T3JkjnXehzI/AAAAAAAAGFU/5E_DTUNjaTM/s1600/IMG_2458.JPG_effectedmini.jpg
    Z.

    • 12 lat temu

      Z., przepis na twaróg jeszcze się nie pojawił, sama nigdy go nie robiłam, bo czuję tremę 😉 Ale popytam się i może podejmę się tego wyzwania, bo to mój smak dzieciństwa… Ulę czytam na bieżąco i jestem zachwycona jej zdjęciami i zarazem odwagą fotograficzną.

  • 12 lat temu

    Twoja relacja przypomniała mi moją wizytę w Wilnie i Trokach dokładnie rok temu. Strasznie zatęskniłam, szczególnie za ich chłodnikiem, który moim kubkom smakowym bardziej przypadł do gustu niż ten w Polsce.
    Ja na Litwie próbowałam jeszcze kawy z żołędzi – ciekawy smak, ale wolę tradycyjną kawę…

  • 12 lat temu

    Aniu, coś mi się wydaje, że mieszkałyśmy w tym samym hotelu… Pod halą targową kupiłam miód koniczynowy… od babinek w czapeczkach:). A i następnym razem(…) spróbuj chleba z serem jakiejś knajpeczce:)

  • 12 lat temu

    Nie będę ukrywać, że zachwyciło mnie to co napisałaś. To jedzenie… Mój maż czasami lata służbowo na Litwę i zawsze przywozi jakieś specjały. Ale cepelinów nie przywozi.Ja je tak lubię. CZasami zamawiam je w restauracji, ale przeważnie czuję potem wielkie rozczarowanie. Wspaniała ta Wasza podróż. Te sprzedawczynie są niesamowite. To jak cofnięcie się w czasie.

    • 12 lat temu

      A może cepelinki na wynos kiedyś przywiezie? 🙂 Ja mam w Pl jedno miejsce z dobrymi cepelinami – Restaurację Kresową, więc nazwa mówi sama za siebie 🙂

  • 12 lat temu

    ach ale mi narobiłaś ochoty na twarożek z cynamonem 🙂

  • 12 lat temu

    Ja obowiązkowo musiałam po drodze odwiedzać każdą cukiernię/pikarnię bo ich wypieki są przepyszne 🙂 no i piwo KISS…

  • 12 lat temu

    Dzięki Aniu za tę relację, bardzo mi się przyda. Tegoroczne wakacje planuję właśnie w Krajach Bałtyckich – Litwa, Łotwa i Estonia i jak starczy czasu i kasy Finlandia :))

  • 12 lat temu

    Dziękuję Wam za komentarze i cieszę się, że moja relacja komuś się przydała/kogoś zainspirowała, no i że w ogóle zostala przeczytana 🙂 Zastanawiałam się, czy to nie bedzie nudne.

    Pozdrowienia ciepłe!

  • 12 lat temu

    Wspaniała relacja! Czytałam jednym tchem 🙂
    Ja byłam w Wilnie równe 10 lat temu, kiedy jeszcze nie fascynowała mnie kuchnia, dlatego dziś pamiętam z tamtej wizyty tylko chleb litewski i pyszne pierniki. Gdybym jechała teraz, na pewno zwróciłabym uwagę na wszystkie smakołyki, które Pani wypunktowała!
    Pozdrawiam!

  • 12 lat temu

    Aha, ktoś pytał o talerz – ten bialy jest z Duki, a ten z niebieską obwódką z tesco 🙂

  • 12 lat temu

    Piękna podróż, piękna relacja. Zachęciłam do wyjazdu w tamte strony:)

  • 12 lat temu

    Genialne! A ta koronka na opasce pani sklepowej rzeczywiście wzruszająca!

  • 12 lat temu

    świetny fotoreportaż !!! 😉

  • 12 lat temu

    ach te sery 😀

  • 12 lat temu

    Z Litwą mam bardzo, bardzo miłe wspomnienia…. ekstremalna wyprawa, a wśród ekstremalnych przygód- zaręczyny!!! CUDO 🙂
    pozdrawiam 🙂

  • Anonimowy
    12 lat temu

    bardzo interesujący wpis – jak zawsze zresztą. A czy mozna zapytać, GDZIE w Gdańsku można dostać dziugas, i to niedrogo? Będę zobowiązana

    Gdańszczanka

    • 12 lat temu

      Gdańszczanko, ja dziugasa kupowalam regularnie w Piotrze i Pawle we Wrzeszczu, widziałam go tez w Bomi w centrum 🙂

  • 12 lat temu

    Świetny wpis i super zdjęcia!

  • 12 lat temu

    Cudny fotoreportaż Aniu, a z ,,jedzeniem w terenie" potwierdziłaś regułę, że najlepiej jadać tam gdzie miejscowi…:)

  • 12 lat temu

    Ale mam tyly 🙂 kiedyz to ja mialam napisac o twarogu z makiem – probowaliscie Aniu? Dal mnei polczenie maku i nabialu to polaczenie doskonale, ale nigdy nei wiedzialam gotowego twarogu, on byl na slodko, tak?
    A "podomki" bija wszystko na leb na szyje!!

    • 12 lat temu

      Basiula, nie jadłam tego twarogu z makiem, ale to połączenie mnie zaskoczyło i chcę spróbować. Z makiem byl oczywiscie ten słodki twaróg, nie ten z kwaśnego mleka.

      Podomki rulez! W Pl takie widoki to chyba już tylko w szkole u woźnych 🙂

  • 12 lat temu

    Ależ fajnie napisałaś. Byłam w Trokach i Wilnie przez dzień weekendu majowego, ale to mało! Kibiny i pyszny chłodnik zakosztowaliśmy w Trokach- taraz cały czas zbieram się do odtworzenia 🙂

  • 12 lat temu

    swietny post, smaczny:)

  • 12 lat temu

    uwielbiam litewską kuchnie. po wizycie w wilnie jestem ciągle zakochana w chłodniku i kwasie chlebowym! bardzo żałuję, że nie mogłam spróbować tyle pyszności co TY

  • 12 lat temu

    Dla mnie to była rewelacyjna wyprawa w nieznane, dzięki, świetne zdjęcia i relacja.

  • 12 lat temu

    Czeburieki są pyszne i mogą mieć różne nadzienia. Ja robię często zimą, bo jakoś wtedy moja rodzina ma na nie większe zapotrzebowanie. Nie wiem czy mam przepis orginalny ( bo te co jadłam na wschodzie smakują chyba trochę inaczej), ale i tak to pycha! Pozdrawiam i będę zaglądać, bo bardzo spodobał mi się ten blog 🙂

  • 12 lat temu

    Czeburieki też mi pasują na zimowe danie, latem mam ochotę na inne rzeczy. Dziekję za miłe słowa!

  • 12 lat temu

    Dziekuję Wam za komentarze!

Zostaw komentarz